![Αντιά Εύβοιας [πηγή φωτογραφίας: ektos.gr]](http://www.efylakas.com/wp-content/uploads/2010/05/antia-kefalas.jpg)
Σ’ ένα μικρό χωριό, τα Αντιά της νότιας Εύβοιας, οι μόλις 50 κάτοικοι έχουν ένα δικό τους, πρωτότυπο τρόπο επικοινωνίας: τη σφυριχτή γλώσσα.
Τα σφυρίγματα αντικαθιστούν τις λέξεις και οι μεγαλύτερης ηλικίας κάτοικοι, που εκπαιδεύτηκαν από μικροί να χρησιμοποιούν την ιδιότυπη αυτή μορφή έκφρασης, συνεννοούνται μ’ έναν μοναδικό, σχεδόν ακατάληπτο τρόπο.
Τη μορφή αυτή επικοινωνίας, που χάνεται με τα χρόνια, αποφάσισε να καταγράψει η Κατερίνα Ζούλα, στην ταινία της “Το χωριό που σφυρίζει”, που συμμετέχει στο πρόγραμμα του 12ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
“Ήθελα να γυρίσω μια ταινία για γλώσσες που χάνονται κι έτσι έμαθα για τη σφυριχτή γλώσσα των κατοίκων στα Αντιά”, εξηγεί στο ΑΠΕ- ΜΠΕ η 27χρονη σκηνοθέτρια.
“Το ότι χάνεται μια γλώσσα, για μένα καταδεικνύει ένα σημαντικό κομμάτι της κουλτούρας μας, που εξαφανίζεται”, προσθέτει.
Στον συγκεκριμένο τρόπο επικοινωνίας, το σφύριγμα χρησιμοποιείται ως μέσο μίμησης του λόγου και επίτευξης της επικοινωνίας από απόσταση μεταξύ των χρηστών τους. Οι ήχοι ακολουθούν τους τόνους της ομιλούσας γλώσσας της κάθε περιοχής, προκειμένου να γίνονται πιο εύκολα κατανοητές από τους χρήστες. Χρήση σφυριχτής γλώσσας συναντάται, μεταξύ άλλων, σε χωριά της Ισπανίας, της Γαλλίας και της Τουρκίας.
Δεν είναι γνωστό από πότε χρησιμοποιείται η σφυριχτή γλώσσα στην περιοχή αυτή της Εύβοιας. Σύμφωνα, πάντως, με τα λεγόμενα των κατοίκων, η γλώσσα χρησιμοποιείται ήδη από τα προϊστορικά χρόνια. Επίσης, όπως υποστηρίζουν, η συγκεκριμένη μορφή επικοινωνίας “γεννήθηκε” από την ανάγκη τους να μιλάνε ο ένας με τον άλλο, από τη μία άκρη του βουνού στην άλλη. Εντυπωσιακό είναι, πάντως, το γεγονός ότι, είναι οι μοναδικοί κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής (και όλης της Ελλάδας κατ’ άλλους) που χρησιμοποιούν τη σφυριχτή γλώσσα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η σφυριχτή γλώσσα των κατοίκων στα Αντιά γίνεται ταινία. Το 1980, ο σκηνοθέτης Σταύρος Ιωάννου είχε παρουσιάσει τη μικρού μήκους ταινία του “Αντιά” (είχε, μάλιστα, λάβει τιμητική διάκριση στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και στο Φεστιβάλ της Αβινιόν).
“Η διαφορά είναι ότι τότε, μόλις 30 χρόνια πριν, οι κάτοικοι του χωριού μιλούσαν πολύ περισσότερο τη σφυριχτή γλώσσα. Το ντοκιμαντέρ που παρουσιάζω, σήμερα, αφορά σ’ έναν τρόπο επικοινωνίας, που κοντεύει να χαθεί”, εξηγεί η δημιουργός της ταινίας “Το χωριό που σφυρίζει”.
Οι κάτοικοι χρησιμοποιούν τη σφυριχτή γλώσσα περισσότερο αποσπασματικά και δύσκολα μπορούν να σχηματίσουν ολοκληρωμένες προτάσεις. “Τώρα έχουμε τα τηλέφωνα, μου είπαν χαρακτηριστικά, μας λέει η νεαρή σκηνοθέτρια.
Η Κατερίνα Ζούλα, στο ντοκιμαντέρ της, δεν περιορίστηκε μόνο στην παρουσίαση της σφυριχτής γλώσσας. Θέλησε να καταγράψει και τον τρόπο ζωής των λιγοστών και ηλικιωμένων, στην πλειονότητά τους, κατοίκων του χωριού, τις δυσκολίες, αλλά και την ηρεμία που απολαμβάνουν σε απόσταση μόλις τριών ωρών από την Αθήνα.
Οι κάτοικοι τη δέχθηκαν φιλόξενα στο χωριό. “Από την πρώτη μου επίσκεψη, τον Νοέμβριο του 2008, μού άνοιξαν τα σπίτια τους. Εξάλλου, έχουν συνηθίσει σε επισκέψεις από γλωσσολόγους, που μελετούν τη σφυριχτή γλώσσα. Φυσικά κι εγώ προσπάθησα να μην ξεκινήσω γυρίσματα κατευθείαν, αλλά να τούς γνωρίσω πρώτα καλύτερα”, διευκρινίζει.
Η Κατερίνα Ζούλα γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε κινηματογράφο και λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο του Κεντ και στη συνέχεια Ντοκιμαντέρ, σε μεταπτυχιακό επίπεδο, στο Πανεπιστήμιο του Μπρουνέλ. Το ντοκιμαντέρ “Το χωριό που σφυρίζει” είναι η πρώτη της μεσαίου μήκους ταινία, την οποία γύρισε ως διπλωματική εργασία, στο μεταπτυχιακό της. Επίσης, τα τελευταία τέσσερα χρόνια εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη και παραγωγής στον τηλεοπτικό σταθμό “Αλ Τζαζίρα”, στο Λονδίνο.
- – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - – - -
«Αντιά»
Σεπτέμβριος 2001
Περιγραφή και ιστορία της περιοχήςΤο χωριό Αντιά βρίσκεται στη νότια πλευρά του όρους Όχη και ανάμεσα σε 2 κορυφές, Αηδόνι και Μηλιά. Απέχει από την Κάρυστο 38 χλμ. Το χωριό βρίσκεται σκαρφαλωμένο αριστερά από τη δημοσιά Καρύστου-Κομήτου, ενώ ένα μέρος του χωριού βρίσκεται στην δεξιά μεριά του δρόμου και ονομάζεται Κατοχώρι. Γενικά είναι διασκορπισμένο. Για πρώτη φορά ο οικισμός αναφέρεται ότι βρισκόταν στη θέση Καρυές και αργότερα κατέβηκαν στο Κατοχώρι. Επειδή όμως εκεί ήταν εκτεθειμένο στους δυνατούς βόρειους ανέμους οι κάτοικοι έφυγαν και από εκεί και το χωριό κτίσθηκε στη σημερινή του θέση.
Η ιστορία της περιοχής δεν είναι εξακριβωμένη. Εικάζεται ότι οι πρώτοι κάτοικοι ήταν περσικής καταγωγής. Όταν ο Ξέρξης έφυγε μετά την ήττα του στην Σαλαμίνα εγκατέλειψε τους Πέρσες φρουρούς που είχε εγκαταστήσει στην Κάρυστο, οπου ήταν τόπος συγκέντρωσης Ελλήνων αιχμαλώτων. Αυτοί οι φρουροί λοιπόν λέγεται ότι έφυγαν στα βουνά αναμείχθηκαν με τους βοσκούς της περιοχής και αφομοιώθηκαν. Κατ’ άλλους πιστεύεται ότι είναι δωρικής καταγωγής, δε μιλούν αρβανίτικα όπως στα άλλα χωριά και έχουν κάτι ξεχωριστό.
Οι κάτοικοι συνεννοούνται μεταξύ τους σε μεγάλη απόσταση με το σφύριγμα ή τη σφυριά.
Σύμφωνα με γλωσσολογικές μελέτες σε κάποια χωριά στα βάθη της Περσίας (Ιράκ) υπάρχει ακόμα αυτός ο τρόπος συνεννόησης. Το χωριό σύμφωνα με την απογραφή του Μαρτίου του 2001 έχει 175 κατοίκους. Κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η κτηνοτροφία ενώ είναι αυτάρκεις σε ζαρζαβατικά κ.ά. Ο τουρισμός είναι εντελώς άγνωστος και η συγκοινωνία γίνεται με λεωφορείο άγονης γραμμής. Γενικά το πολιτιστικό επίπεδο είναι πολύ χαμηλό.
Από τους κατοίκους του χωριού, που παλιότερα αριθμούσε 250 άτομα πολλοί βρίσκονται στην Αμερική. Πρέπει να αναφερθεί ότι από την Αντιά καταγόταν και ο Μητροπολίτης Γερμανίας Ιάκωβος με εθνική δράση στο Φανάρι οπότε και διώχθηκε από τους Τούρκους το 1964. Σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα το Δεκέμβριο του 1971.
Στο χωριό παλιότερα λειτουργούσαν 5 καφενεία όπου οι κάτοικοι το Πάσχα και τον δεκαπενταύγουστο διασκέδαζαν όλη νύχτα με τις κομπανίες που έφταναν στο χωριό. Ήταν δε παράδοση να γίνονται και ομηρικοί καυγάδες.
Σήμερα έχουν απομείνει μόνο 2 καφενεία.
1/θέσιο Δημοτικό Σχολείο ΑντιάΤο δημοτικό σχολείο Αντιάς λειτούργησε για πρώτη φορά το 1929. Το κτίριο που πρωτολειτούργησε το σχολείο ήταν ιδιωτικό (μεγάλο δώμα) του Σαραούδα Δημήτρη.
Μέχρι τότε οι μαθητές πήγαιναν σχολείο στο Κόμιτο αλλά λόγω των σκασιαρχείων οι Αντιώτες αναγκάστηκαν να ζητήσουν να ανοίξει σχολείο και στο χωριό τους.
Όπως αναφέραμε το σχολείο ανοίγει το 1929 με δάσκαλο τον Ν. Παπαντωνίου από τα χωριά της Κύμης. Ο Ν. Παπαντωνίου κάθεται στην Αντιά μέχρι το σχολ. έτος 1932-33 και με αριθμό μαθητών 37.
Από το 1933 έως και το 1936 το χωριό έχει δασκάλα την Μ. Βρανίκα από την Κέρκυρα αλλά με προσφυγικές καταβολές. Μένει στο χωριό μαζί με την αδελφή της.
Το 1936-38 η Μ. Χειλαδάκη κάθεται για 2 χρόνια και ακολουθεί η δασκάλα Δήμητρα Σαρέα. Η Κα Σαρέα σύζυγος αξιωματικού προσπαθεί να βοηθήσει κάποιους μαθητές από το χωριό και τους στέλνει στην Αθήνα υπό την επίβλεψη του συζύγου της για να τελειώσουν μια νυχτερινή τεχνική σχολή. Δυστυχώς ο πόλεμος του ’40 ανατρέπει τα σχέδιά της γιατί ο σύζυγός της φονεύεται στο μέτωπο και οι μαθητές αναγκάζονται να γυρίσουν στο χωριό. Ο αριθμός των μαθητών μέχρι τώρα παραμένει σταθερός στους 32. Ακολουθεί η Ειρήνη Σαρόγλου που μένει δασκάλα του χωριού για 5 έτη 1940-45. Μαζί της μένουν και οι 2 αδελφές της. Μαθητές 36. Στον εμφύλιο πόλεμο το σχολείο δε λειτουργεί και ξανανοίγει το 1949 με τον Αριστείδη Παπαγεωργίου. Μένει στο χωριό μαζί με τη γυναίκα του και τα 2 παιδιά του. Ήταν από τους δασκάλους που πιάνουν τα χέρια του. Έτσι μεγαλώνει το δώμα. Φτιάχνει τη σκεπή ενώ με τη βοήθεια των κατοίκων κόβει πλατάνια και φτιάχνει θρανία. Ακολουθούν οι: Νικ. Κωνσταντίνου, Βρανά, Χαλκιπάνη, Γεραμάνης, Παπαδόπουλος, Θεοδώρου Τάσος, Κρόκος Ευστάθιος. Τη χρονιά 1962 κτίζεται το δημόσιο πλέον σχολείο στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Το οικόπεδο είναι δωρεά του Γιαννακάρη Δημητρίου. Τα κονδύλια δίνονται με προσωπική παρέμβαση του υπουργού Κου Βογιατζή ο οποίος είχε επισκεφθεί το χωριό.
Αξιοσημείωτο είναι ότι επειδή τα χρήματα δεν ήταν αρκετά εργάστηκαν αφιλοκερδώς (προσωπική εργασία) πολλοί κάτοικοι του χωριού. Οι δάσκαλοι που δίδαξαν στη συνέχεια είναι: Χατζηθωμάς Λάζαρος, Κολοβός Κων/νος, Τσαούσης Νικόλαος, Μακρής Βασ., Τιμπλαλέξης Χρήστος, Βαλμάς Αναστάσιος, Δέδες, Ληβίτσης, Ζαρκαδούλας Λάμπρος, Ροσενλής Πέτρος, Αρβανίτης Ευάγγελος, Μπαλής Ελευθέριος, Φραγκάκης Σπυρίδων, Αμπελουργάς Ηλίας, Κατσαδούρας Αθανάσιος, Χονδρογιάννης Δημήτριος, Πανταζής Γεώργιος, Μαλαματάς Κων/νος, Μπόλκα Νικολέτα, Κατσίμπας Αγγελος, Νικολαϊδης Λάζαρος, Κίζου Αννα, Σωτήρης Σταμάτης, Τσιος Δημήτριος, Νικολαϊδης Λάζαρος, Μπουρατζής Ηλίας.
Ο Κος Μπουρατζής επισκευάζει το σχολικό κτίριο με πολύ προσωπική εργασία και μεράκι και το κάνει ξεχωριστό σ’ όλη την περιοχή. Αυτή τη στιγμή το 1/θέσιο Δημ. Σχολείο Αντιάς είναι στολίδι ολομόναχο στον δυσπρόσιτο τούτο τόπο. Σήμερα διδάσκει ο Καραστέργιος Γεώργιος.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου